Het verschil tussen psychologische en sociale veiligheid op de werkvloer

Er is vaak verwarring over de termen psychologische veiligheid en sociale veiligheid. Hoewel deze begrippen soms door elkaar worden gebruikt, hebben ze elk een unieke impact op de werkvloer. Het begrijpen van het onderscheid tussen beide is essentieel voor het creëren van een gezonde en productieve werkomgeving. Dit blog legt het verschil uit en biedt inzichten in hoe je beide vormen van veiligheid kunt bevorderen binnen jouw team.

Wat is psychologische veiligheid?

Psychologische veiligheid verwijst naar een omgeving waarin teamleden zich veilig voelen om risico's te nemen, fouten te maken en zich kwetsbaar op te stellen zonder angst voor negatieve consequenties voor hun zelfbeeld, status of carrière.

Dit concept, geïntroduceerd door Harvard-professor Amy Edmondson in 1999, wordt door haar beschreven als ‘het vertrouwen dat het veilig is om interpersoonlijke risico’s te nemen‘. Wanneer teamleden zich psychologisch veilig voelen, durven ze hun mening te geven, vragen te stellen, zorgen te delen, openlijk uit te komen voor fouten en ideeën te delen zonder bang te zijn voor een negatieve reactie.

Een voorbeeld hiervan is een teamlid dat twijfelt of een bepaalde keuze wel de juiste is of een mogelijke fout ontdekt. In een psychologisch veilige omgeving zal dit teamlid zich vrij voelen om dit openlijk aan te kaarten, ervan uitgaande dat dit zal leiden tot een constructieve discussie en een betere oplossing.

Wat is sociale veiligheid?

Sociale veiligheid gaat over de afwezigheid van sociale bedreigingen zoals pesten, discriminatie en intimidatie. Het verwijst naar een omgeving waarin iedereen wordt gerespecteerd en gelijk behandeld, ongeacht hun achtergrond, geslacht, ras of andere persoonlijke kenmerken. Sociale veiligheid richt zich op de externe omstandigheden en gedragingen die invloed hebben op hoe veilig mensen zich voelen in hun sociale interacties op de werkplek.

Een voorbeeld van sociale veiligheid is een organisatie waarin er duidelijke en strikte protocollen zijn tegen pesten en discriminatie, en waar dergelijke gedragingen onmiddellijk worden aangepakt. Dit zorgt ervoor dat alle medewerkers zich gerespecteerd en gewaardeerd voelen, wat bijdraagt aan een inclusieve cultuur.

Hoe creëer je een veilige en open werkomgeving?

Wie wil er nou geen veilige en open werkomgeving? Om dit te bereiken heb je zowel sociale als psychologische veiligheid nodig. Sociale veiligheid betekent dat medewerkers zich beschermd voelen tegen bedreigingen die voortkomen uit het gedrag van anderen binnen de organisatie. Dit omvat maatregelen zoals regels, afspraken en de aanwezigheid van vertrouwenspersonen.

Psychologische veiligheid gaat vooral over de subtiele interacties tussen mensen. Het betekent dat medewerkers hun mening durven geven, ideeën kunnen opperen, leidinggevenden kunnen tegenspreken en elkaar uitdagen om het beter te doen. Iedereen kan meedoen en samen bouw je aan een positief klimaat.

Angst en afhaken

In een omgeving zonder zowel sociale als psychologische veiligheid ontstaat er vaak een angstcultuur. Er zijn geen duidelijke regels of procedures, en teamleden durven hun mening niet te uiten uit angst voor negatieve consequenties. Dit resulteert in terughoudendheid en verminderde betrokkenheid van medewerkers.

Schijnveiligheid

Wanneer er wel sociale veiligheid is, maar geen psychologische veiligheid, ontstaat er schijnveiligheid. Er zijn procedures en vertrouwenspersonen beschikbaar, maar niemand durft hiervan gebruik te maken. Medewerkers voelen zich niet vrij om hun mening te geven of fouten aan te kaarten, wat resulteert in een omgeving waarin problemen blijven bestaan onder de oppervlakte.

Eilandjes

In situaties waarin psychologische veiligheid wel aanwezig is binnen teams, maar niet daarbuiten in de bredere organisatie, spreken we van eilandjes. Teamleden voelen zich veilig binnen hun eigen team, maar ervaren onzekerheid en gebrek aan bescherming in de bredere organisatie, bijvoorbeeld vanwege hiërarchische structuren. Dit kan leiden tot geïsoleerde teams die niet optimaal samenwerken met andere delen van de organisatie.

Open en veilig werkklimaat

De ideale situatie is een omgeving waarin zowel sociale als psychologische veiligheid aanwezig zijn. Medewerkers voelen zich beschermd door duidelijke regels en procedures en durven tegelijkertijd hun mening te geven, fouten te bespreken en elkaar uit te dagen. Dit leidt tot een open en veilig werkklimaat waarin innovatie en samenwerking floreren.

Reflectie: Waar staat jouw team?

Waar bevindt jouw team zich momenteel? Herken je elementen van angst en afhaken, schijnveiligheid, of eilandjes? Of werk je al in een open en veilig werkklimaat? Reflecteer eerlijk op de huidige situatie binnen jouw team en organisatie.

Aan de slag met psychologische veiligheid

Werken aan psychologische veiligheid binnen je team kan enorme voordelen opleveren. Teams worden innovatiever, samenwerking verbetert, en medewerkers voelen zich meer betrokken en gemotiveerd. In een psychologisch veilige omgeving durven mensen hun ideeën en zorgen te delen, wat leidt tot betere besluitvorming en probleemoplossing.

Hoe kan ik je ondersteunen?

Als teamcoach help ik je graag bij het opbouwen van psychologische veiligheid binnen jouw team. Samen creëren we een omgeving waarin iedereen zich gehoord en gewaardeerd voelt. Wil je meer weten of direct aan de slag? Neem contact met me op en ontdek hoe ik jouw team kan ondersteunen op weg naar een veilige en productieve werkomgeving. Maak een afspraak voor een gratis intakegesprek als je meer wilt weten!

Laat je inspireren door Amy Edmondson zelf

In onderstaande Tedx talk legt Amy zelf uit hoe je aan een psychologisch veilige werkplek kunt bouwen: